Taas pa nga dalan ang latason aron makab-ot ang makatarunganon ug malahutayong kalinaw sa Mindanaw

Ang positibong butang mahitungod sa Memorandum of Agreement nga mao ang Bangsamoro Juridical Entity (BJE) nga ang Gobyernong Republika sa Pilipinas ug Moro Islamic Liberation Front nga mga panel sa mga negosyador hapi na unta mopirma. Kini magrekognisa sa ka lihitimo sa pangandoy sa katawhang Moro nga makuha pagbalik ang ilang mga kayutaan gikan sa ilang katigulangan kakuyog sa ilang katungod sa kaugalingong pagdesisyon, gani kini ang mga gamot hinungdan sa dugay na gilunsad nga armadong pakigbisog sa katawhang Moro.

Pero bisan paman, nagpabiling taas pa nga dalan ang latason, taas nga dalan aron maka istablisar ug mapahiluna ang Bangsamoro nga kayutaan, dunay dyutay kasiguruhan alang sa identitidad ug kaayuhan, maproktiktahan ang ilang katungod sa mga rekurso ug pagpanag-iya, makadumala sa ilang kaugalingong pang gobyerno sa langkob sa ilang kayutaan. Apan daghan nga mga babag sa dalan aron kab-uton ang makatarunganon ug malahutayong kalinaw sa Mindanaw.

Ang gobyernong Arroyo, sama sa iyang mga sumulunod, gidumalahan sa mga dagkong agalong yutaan ug mga komprador nga dunay dakong interes alang sa pagkontrol sa ekonomiya ug politika, gani gusto nilang ilang interes maapil nga mahisulod sa kasabutan o MOA alang sa kayutaan sa Bangsamoro.

Nakigkonsabo sila sa mga multi-nasyunal nga korporasyon sa pagpangdaug-daug ug pagpahimulos sa katawhan ug sa mga natural nga mga rokorso ug bahandi sa Mindanaw. Bisan gani karon nga ang mga termino sa implementasyon wala pa maklaro sa paghubad, ila gilayong giprotestahan ang kasabutan o MOA. Kini nagpamatuod nga ang Nasudnong Gobyerno o bisan ang mga lokal nga mga Warlord ug uban nga dunay hinakog nga interes nga maoy nakabinipisyo sa kasamtangang kahimtang sa Mindanaw maoy usa sa rason nga dili mapasayon sa pagpapasurender sa Bangasamoro kayutang kabilin ngadto sa katawhang Moro.Ilabi pa ang mga gamhanang langyaw, sama sa Estados Unidos, dili motugot nga dunay nasud nga dili makigkonsabo alang sa ilang interes.

GIILAD, GIGAMIT ug GILINGLA ang Bangsamoro

Sayod kita nga bisan kanus-a wala sa bokabolaryo sa bakakong administrasyong Arroyo ug sa iyang mga alipures ug hinanib nga mga burukrata ug warlord ang pag-surender sa kayutaan sa Bangsamoro ngadto sa katawhang Moro. Ang mga adunahan nga anaa sa gahum ang grabeng nakapahimulos sa mga bahandi sa kayutaan sa Mindanaw pinaagi sa padayong iligal nga pagpamutol sa kalasangan, pagmina, pagpananom sa alang sa panginahanglan sa langyaw'ng industriya ug pagpangilog sa kayutaan gikan sa mga kabus nga mga mag-uuma.

Gilingla ang mga nakigbisog nga MILF pinaagi sa kunuhay paghatag sa dugay na nga pangandoy sa katawhang Moro pinaagi sa Bangsamoro Juridical Entity aron pakalmahon ang panagsangka. Sayod ng daan ang administrasyng Arroyo nga supakon kini sa mga politikong warlord, dagkong agalong yutaan ug burgesya komprador sa mindanaw nga apektado sa MOA. Niini nga mga punto mahimong makarason si Arroyo nganong wala magmalampuson tungod sa daghang pagsupak.

Gigamit usab kini nga isyu aron makapamatuod ang ambisyusang Arroyo alang sa Charter Change o CHA-CHA. Pero luyo niining tanan mao lamang nga gustong trayduron sa Gobyernong Arroyo ang katawhan pinaagi sa CHA-CHA aron makapabilin siya sa gahum lampas sa tuig 2010.

TINUOD NGA KALINAW

Makab-ot lamang kini kung dunay lukop nasud nga pagbag-o sa sistima sa ekonomiya ug politika, ang nahitabong kagubot sa mindanaw tipik lamang sa tibuok nasud nga gilunsad nga kalihukan alang sa tiunay nga kagawasan. Kining gubat sibil nga nahitabo sa atong nasud resulta kini sa panagbangi sa hut-unganong interes diin ang mga dagkong agalong yutaan ug burgesya komprador maoy nagkontrol sa ekonomiya, politika, kultura ug militar nga padayong nagpahimulos sa gahum samtang ang minilyon ka batakang hut-ong gilupigan padayong wala makaangkon sa katilingbanong hustisya.
Ang tinuod nga kalinaw wala sa mga duguong kamot ni Arroyo, kay ang kalinaw nanukad sa hit-unagnong interes sa katawhang linupigan.